شاه تیر چیست؟ کاربرد شاه تیر در ساخت و ساز
شاه تیر نوعی تیر حمال در سازه می باشد. رایج‌ترین نوع سطح مقطع مورد استفاده تیر آهن استاندارد IPE می باشد. اما همچنین از تیر آهنهای قپطی شکل و Z شکل و سایر اشکال نیز استفاده می شود. مقاطع فولادی از اجزای اصلی سازه هستند که وزن آن را تحمل می‌کنند؛ از این مقاطع می‌توان به تیر و شاه تیر اشاره کرد. تیرها و شاه تیرها در زمان اسکلت‌بندی بکار گرفته می‌شوند و وظیفه تحمل وزن سایر عناصر ساختمان برعهده آن‌ها است. البته شاه تیر زیرمجموعه تیر است و یکی از انواع آن به حساب می‌آید. در این مطلب، به معرفی شاه تیر و انواع آن پرداخته‌ایم. همچنین، تفاوت شاه تیر با تیرهای معمولی را هم شرح داده‌ایم.
شاه تیر چیست؟
شاه تیر یکی از اجزای فلزی افقی ساختمان است که از آن به عنوان تکیه‌گاه اصلی سازه نیز یاد می‌کنند. این عضو فلزی افقی با اتصالات به ستون‌ها وصل شده و توسط آن‌ها بار طبقات به ستون‌ها منتقل می‌شود. به عبارت بهتر، شاه تیرها حمایت‌های لازم را از تیرهای کوچک به عمل می‌آورند و بار وارده از تیر فرعی را به ستون‌ها انتقال می‌دهند. همچنین، شاه تیرها از دو بخش جان (بخش میانی تیر) و بال (لبه‌های کناری تیر) تشکیل شده‌اند و ساختاری قوی و مستحکم دارند.
انواع شاه تیر به لحاظ ساخت و کاربرد
در قسمت زیر، لیستی از انواع شاه تیر آورده شده است:
- تیرآهن بال پهن مورداستفاده در صنعت پل‌سازی، سدسازی و کشتی‌سازی
- تیرهای معمولی به شکل تک یا دوبله مورداستفاده در صنعت ساختمان‌سازی
- تیرهای معمولی با ورق تقویتی روی بال و جان یا بال‌ها مورداستفاده در صنعت پل‌سازی و ساختمان‌سازی
- مدل لانه زنبوری از تیرآهن معمولی یا تیرهای بال پهن مورداستفاده در پروژه‌های عمرانی و سازه‌های مختلف
- تیر ورق یا گیردار متشکل از تیرآهن بال پهن با ورق یا تیرآهن معمولی با ورق و یا ترکیبی از ورق‌ها مورداستفاده در صنایع مهمی نظیر صنعت نفت، پل‌سازی، کشتی‌سازی، تست بار، سکوهای نفتی و گازی و...
تفاوت شاه تیر با تیرهای معمولی
اگر تکیه‌گاه از نوع اصلی و افقی باشد، قطعا یک شاه تیر است؛ در غیر این صورت، یک تیر معمولی خواهد بود. درحقیقت، تیر معمولی یک تکیه‌گاه کوچک محسوب می‌شود. تیرهای معمولی موجبات انتقال بارها به شاه تیرها را فراهم می‌کنند؛ اما شاه تیرها بارهای وارده را به ستون‌هایی که در آن‌ها قرار دارند هدایت می‌کنند. بر همین اساس، یکی از مهم‌ترین تفاوت شاه تیر با تیر معمولی مربوط به وظیفه آن‌ها می‌شود. همچنین، تیرهای معمولی جهت تحمل تنش‌های برشی ممکن است خم شوند؛ در صورتی که شاه تیرها مقاومت بالاتری دارند و حتی از تیرهای کوچکتر نیز پشتیبانی می‌کنند. به عبارتی، شاه تیرها می‌توانند بارهای سنگین دینامیکی را به خوبی تحمل کنند.