تفاوت میلگرد ساده و آجدار؛ مزایا و معایب هرکدام
میلگردها به‌عنوان یکی از مقاطع فولادی مهم، در ساختمان‌سازی کاربرد زیادی دارند و ازلحاظ جنس، مشخصات مکانیکی، قطر مقطع، شکل ظاهری (نوع آج) و مقاومت کششی، دسته‌‌بندی‌های متفاوتی دارند. ازلحاظ شکل ظاهری، میلگردها به دودسته‌ی میلگرد ساده (بدون‌آج) و میلگرد آجدار تقسیم می‌شوند. در این مقاله می‌خواهیم در مورد تفاوت میلگرد ساده و آجدار صحبت کنیم.
میلگرد ساده چیست؟
همان‌طور که از اسم این میلگرد پیداست، ساده و بدون‌آج است. میلگرد ساده بیشتر در صنعت کاربرد دارد و کار اصلی آن‌ها ایجاد استحکام و مقاومت بیشتر در بتن است. همچنین این میلگردها در ساختمان‌سازی کاربرد بسیاری دارند؛ یعنی در ساخت بناها، ستون‌های بتنی، زیرسازی، مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و جبران ضعف کششی بتن در برابر زمین‌لرزه استفاده می‌شوند.
میلگرد ساده در صنعت برای جوشکاری، آهنگری و تغییر شکل استفاده می‌شود. در کشورهای مختلف، میلگردها با استانداردهای متفاوتی تولید می‌شوند.
طول استاندارد میلگردها 6 یا 12 متر است و در قطرهای متفاوتی از 6 تا 200 میلی‌متر تولید می‌شوند؛ به‌عنوان‌مثال، میلگرد 8 میلی‌متری، میلگرد 16 میلی‌متری و … .
میلگرد آجدار چیست؟
این نوع میلگردها دارای آج هستند. آج این نوع میلگرد، به‌صورت مارپیچ، یکنواخت، دوکی‌شکل و یا مرکب است و درصد کربن، سختی و قابلیت خم‌پذیری‌شان باهم متفاوت است. میلگردهای A3، A2 و A4 از این نوع میلگردها هستند. میلگردهای آجدار عمدتاً در صنعت ساختمان‌سازی استفاده می‌شوند.
همچنین از میلگرد آجدار برای تولید چندین نوع محصول میانی ازجمله: خاموت، سنجاقی، رکابی، عصایی و زیگزاگ استفاده می‌شود که این محصولات در مراحل مختلفِ مسلح کردن بتن کاربرد دارند.
تفاوت میلگرد ساده و آجدار در چیست؟
در ادامه قصد داریم میلگردهای ساده و آجدار را ازلحاظ سایز، جنس، ویژگی و کاربرد مقایسه کنیم:
ازلحاظ سایز
میلگردها دارای مقادیر دقیق در سایز و وزن هستند. به‌طورکلی همه‌ی میلگردها، طبق استاندارد جهانی تولید و به بازار عرضه می‌شوند که به دودسته‌ی زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
- انواع میلگرد آجدار در دو نوع شاخه و کلاف در سایزهای متداول 5.5 الی 40 میلی‌متر
- انواع میلگرد ساده در دو نوع شاخه و کلاف در سایزهای متداول 5.5 الی 20 میلی‌متر با کاربردهای صنعتی و ساختمانی
ازلحاظ مواد تشکیل‌دهنده
میلگردها از مواد تشکیل‌دهنده‌ی متفاوتی ساخته می‌شوند که هرکدام قدرت و استحکام کششی متفاوتی دارند و طول عمر و مقدار فرسایش‌شان نیز متفاوت است که با توجه به منطقه، مکان و نوع سازه باید از آن‌ها استفاده کرد.
انواع میلگرد رایج در بازار ازلحاظ جنس عبارت‌اند از:
- میلگرد اروپایی
- میلگرد فولاد کربن
- میلگرد روکش اپوکسی
- میلگرد گالوانیزه
- میلگرد فولاد استنلس (ضدزنگ)
- میلگرد فایبرگلاس
ازلحاظ روش تولید
روش‌های تولید میلگرد، با توجه به شرایط اقلیمی هر کشور متفاوت است؛ اما به‌صورت کلی، تولید میلگرد به دو روش زیر انجام می‌شود:
- روش تولید آلیاژی (آنالیز شیمیایی)
در این روش، فولاد موردنظر از طريق اضافه کردن فرو آلیاژها ساخته‌شده و شمش توليدي در فرآيند نورد به شكل موردنظر درمی‌آيد؛ سپس میلگردها را در محیط آزاد قرار می‌دهند تا به‌مرور خنک شوند.
ميلگرد توليد‌شده از این روش، از سطح بيروني تا مركز آن داراي خواص مكانيكي و مشخصات شيميایي يكسان است و در مواقع زلزله و فشار، مقاومت يكنواخت و مناسب‌تری را از خود بروز مي‌دهد.
- روش تولید حرارتی (ترمکس)
درروش ساخت میلگرد ترمکس ، شمش فولادي مورداستفاده، دارای كلاس آناليز شيميایي پایين‌تری است. جهت تأمین مقاومت منطبق بر استاندارد، ميلگرد توليدي را كه داراي دماي بالایی هست، با عبور یک‌باره از داخل لوله‌هاي آب، خنك می‌کنند. برای به‌كارگيري اين نوع ميلگرد در سازه‌های تحت‌فشار و مناطق زلزله‌خيز بايد احتیاط‌های لازم را به عمل آورد. لازم به ذکر است که قیمت میلگردهای ترمکسی معمولاً کمتر از میلگردهای آلیاژسازی شده است.
ازلحاظ خواص مکانیکی
استانداردهای تولید میلگرد و طبقه‌بندی آن‌ها بر اساس خواص مکانیکی در هر کشوری متفاوت است.
فولادهای میلگرد در ایران که بخش عمده‌ی آن توسط ذوب‌آهن اصفهان تولید می‌شود، منطبق بر استاندارد روسی بوده و به چهار گروه زیر تقسیم می‌شود:
- میلگرد A1
میلگرد A1 از نوع نرم است و عمدتاً شکل ظاهری ساده (بدون آج) دارد. حداقل مقاومت کششی مجاز این میلگرد 360 مگا پاسکال و حداقل مقاومت مجاز تسلیم آن 240 مگا پاسکال است.
میلگرد A1 به‌عنوان یک میلگرد داکتیل (ductile) شناخته می‌شود و فرآیند جوشکاری و تغییر شکل روی آن امکان‌پذیر است.
- میلگرد A2
میلگرد A2 دارای حداقل مقاومت کششی مجاز 500 مگا پاسکال و حداقل مقاومت تسلیم مجاز 340 مگا پاسکال بوده و در رده‌ی نیمه سخت (نیمه‌خشک) قرار می‌گیرد.
شکل ظاهری میلگرد A2 به‌صورت آجدار مارپیچ (فنری) است که به دو صورت یکنواخت و دوکی، موجود می‌باشد. میلگرد A2 عمدتاً در خاموت‌زنی مقاطع ساخته‌شده در عملیات ساختمان‌سازی و نیز مش‌بندی، مورداستفاده قرار می‌گیرد.
گرچه امکان جوشکاری بر روی این نوع میلگرد امکان‌پذیر است، اما توصیه می‌شود از این کار پرهیز شود.
- میلگرد A3
میلگرد A3 از نوع سخت (خشک یا ترد) است و شکل ظاهری آن، عمدتاً آجدار جناقی است و به‌صورت یکنواخت یا دوکی است؛ شکل آجدار جناقی، این‌گونه است که اگر از مقطع میلگرد به آن نگاه کنیم، آج‌های آن به‌صورت 7 و 8 و اگر از کنار مشاهده کنیم، آج‌ها با زاویه‌ی 45 درجه (ضربدری) هستند.
حداقل مقاومت کششی مجاز میلگرد A3 برابر 600 مگا پاسکال بوده و حداقل مقاومت تسلیم مجاز آن 400 مگا پاسکال است. عمدتاً میلگرد A3 در ساختمان‌سازی کاربرد دارد و عملیات جوشکاری روی آن مجاز نیست.
همچنین ایجاد زوایای تند و تغییر شکل‌های فراوان، به دلیل تُرد بودن این نوع میلگرد، مناسب نیست.
- میلگرد A4
شکل ظاهری این میلگرد به‌صورت آجدار مرکب است. حداقل مقاومت کششی مجاز میلگرد A4، معادل 650 مگا پاسکال بوده و حداقل مقاومت تسلیم مجاز آن برابر 500 مگا پاسکال است. استفاده از این نوع میلگرد در مقایسه با بقیه‌ی انواع میلگرد، کمتر است.
در این مطلب به تفاوت میلگرد ساده و آجدار پرداختیم. همان طور که گفته شد، میلگردها از نظر جنس، نوع، کاربرد و حتی فرآیند تولید با یکدیگر تفات‌های عمده‌ای دارند. شناخت این تفاوت‌ها می‌تواند در یک خرید حرفه‌ای به افراد کمک کند تا هم بتوانند به نوعی موفقیت پروژه‌ی خود را تضمین کنند و هم مانع از هزینه‌های اضافی شوند.