انواع تسمه صنعتی و کاربرد آن
سمه‌ها یکی از قطعات پرکاربرد و از بخش‌های اصلی ماشین‌آلات, دستگاه‌های صنعتی و کارخانه‌ها می‌باشند. این محصول کاربردی, به دلیل قابلیت شکل‌پذیری و انعطاف بالا در اندازه‌ها و ابعاد گوناگون طراحی و تولید شده‌اند. به این منظور با توجه به محل قرارگیری, نحوه و مقدار مصرف انواع تسمه‌ها را با جنس‌های گوناگونی به تولید می‌رسانند.
از جایی که میزان تنش, سرعت دستگاه‌ها و همینطور حرارت موجود در محیط بسیار مورد اهمیت میباشد، آلیاژ تسمه‌ها باید به گونه‌ای باشد تا بتواند در این شرایط مقاومت مورد نیاز و کیفیت مناسبی داشته باشد. طراحی و تولید انواع تسمه صنعتی نیز تابع این قانون است. به گونه‌ای که قبل از تولید, همه محاسبات و بررسی مورد نیاز را انجام می‌دهند. بعد از آن با آزمایش تسمه‌های تولید شده از نحوه عملکرد و کیفیت آنها اطمینان حاصل می‌کنند. از میان انواع تسمه‌ها که بیشترین میزان کاربرد را دارند, میتوان به تسمه نقاله, تسمه وی بلت, تسمه انتقال قدرت, تسمه تایم و تسمه دنده اشاره نمود.
اهمیت استفاده از تسمه‌های صنعتی
با توجه به تعداد کارگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی و تولیدی و همینطور طراحی و ساخت ماشین‌آلات و دستگاه‌های به روز با قدرت‌های متفاوت بیشتر از قبل نیاز به تسمه‌های صنعتی احساس می‌شود. به طوری که بر حسب مشخصات تسمه‌ها, محل قرارگیری و میزان کاربرد در اندازه‌های مختلف و با قطر مشخص ساخته می‌گردند.
همواره قطر تسمه‌هایی که ب تولید می‌رسند اهمیت بالایی دارند. چرا که اگر تسمه از قطر استاندارد و مناسبی برخوردار نباشند, هنگام چرخش ممکن است از مسیر خارج شده و موجب غیرفعال شدن و خرابی دستگاه‌ها شود. علاوه بر مواردی که در بالا به آنها اشاره کردیم, در صنایع لیفتینگ نیز از اسلینگ‌های برزنتی برای حمل بار و قطعات استفاده می‌گردد. نوارهای برزنتی از جنس پارچه پلاستیکی بوده و یکی از انواع تسمه‌های صنعتی می‌باشند. به طور کلی ساز و کار تسمه‌های صنعتی به گونه‌ای است که پاره شدن یا از بین رفتن لایه‌های آنها, در مصارف ماشینی مثل سیستم‌های انتقال قدرت موجب از کار افتادن سیستم می‌گردد.
تسمه‌های صنعتی یکی از ابزارهای مهم در سامانه‌های انتقال قدرت یا تنظیم حرکت اجزای ماشینهای الکتریکی (تسمه تایمینگ) می‌باشند. علاوه بر این بیشتر کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی برای انتقال اجسام و قطعات از تسمه‌های صنعتی (تسمه نوار نقاله) استفاده می‌کنند. البته به یاد داشته باشید که تسمه نوار نقاله‌های تولید شده از جنس پلاستیک نیست؛ بلکه از الیاف پلاستیکی به شکل برزنت و در هم تنیده شده است.
عوامل موثر بر دوام و طول عمر تسمه
تعداد تسمه‌های مصرفی در طول یک سیستم:
هر چه تعداد تسمه استفاده شده در یک مجموعه کمتر باشد, به طبع طول عمر تسمه‌ها کمتر میباشد. دلیل این امر را میتوان کارکرد بیشتر و سایش ایجاد شده میان و پولی تسمه دانست. در حالی که اگر تعداد تسمه‌ها بیشتر باشد, در صورت خرابی و پاره شدن یکی از تسمه‌ها, سیستم از کار نمی‌ایستد. علاوه بر این ازیاد تسمه‌ها موجب افزایش کارایی و طول عمر سیستم می‌گردد.
میزان کشش و تنش ایجاد شده در سیستم:
با توجه به جنس, ابعاد و اندازه انواع تسمه‌ها, هر یک از آنها برای میزان کشش و اصطکاک مشخصی طراحی و تولید گشته‌اند. از‌این‌رو باید با انتخاب تسمه مناسب میزان مقدار خرابی تسمه‌ها را کمتر کنید. برای مثال از تسمه‌های ضعیف و دارای آلیاژ معمولی نمی‌توان در صنایعی مثل فولاد و ذوب‌آهن استفاده نمود. با توجه به حرارت بسیار زیاد در این مجموعه‌ها, تسمه در کمترین زمان ممکن خراب شده و موجب مختل شدن عملکرد سیستم می‌گردد.
انتخاب دقیق پولی:
محل اصلی قرارگیری و چرخش تسمه‌ها, درون پولی میباشد. به خاطر اینکه پولی موجب چرخش آسان‌تر و همینطور قرارگیری منظم تسمه داخل سیستم می‌شود؛ با توجه به ضخامت و ارتفاع تسمه باید از پولی‌های مناسب در طول مسیر حرکت آن استفاده نمود.
اتصالات مرتبط در طول سیستم:
همواره باید در طول مسیر اتصالات مرتبط به سیستم و تسمه‌ها مورد بررسی و روغن‌کاری قرار بگیرد، تا به آسانی به چرخش درآمده و کمترین میزان فشار به تسمه‌ها وارد گردد. به‌خاطر داشته باشید موقع تمیزکاری و روغن‌کاری، محلول روان‌سازی (روغن، واسکازین،…) روی تسمه‌ها نریزد. با این کار از خرابی تسمه و از کار افتادن مجموعه جلوگیری خواهید نمود.
نحوه ذخیره کردن، بسته‌بندی و حمل و نقل:
هنگام بسته بندی، حمل و نقل و انتقال تسمه‌ها باید دقت زیادی داشته باشید. تسمه‌ها در برابر حرارت و تابش مستقیم نور خورشید، روغن و محلول‌های شیمیایی کارایی و استقامت خود را از دست می‌دهند. به همین علت مواظب باشید تا در معرض نور خورشید و محلول‌های شیمیایی نباشند. بعضاً پیش آمده که هنگام ذخیره سازی تسمه‌ها به دلیل رعایت نکردن اصول مورد نیاز، تسمه تغییر حالت داده و انعطاف پذیری سابق را نداشته باشد.
انواع تسمه‌های صنعتی:
تسمه‌ها بر اساس میزان قدرت و فاصل دو محور موتور به شش نوع تقسیم‌بندی می‌شوند:
١_ تسمه تخت:
این تسمه برای فواصل طولانی استفاده می‌گردد.
٢_ تسمه گرد:
این نوع تسمه برای انتقال نیرو در سیستم‌های کوچک با قدرت کم بکار می‌رود.
٣_ تسمه V شکل یا ذوزنقه‌ای:
این نوع تسمه برای انتقال نیرو در مسیرهای بزرگ استفاده می‌گردد و در انواع طراحی و تولید شده است.
۴_تسمه چند شیار:
با قرار گرفتن تسمه V شکل، تسمه چند شیار تولید می‌گردد. از این تسمه برای انتقال قدرت در مجموعه‌های بزرگ استفاده می‌شود.
۵_ تسمه آجدار:
با توجه به انواع تسمه‌ها، در ساخت این نوع تسمه از مدل تخت و V شکل استفاده شده. از این تسمه در ساخت دستگاه‌های خانگی مثل ماشین لباسشویی، میکسر و … استفاده گشته است.
۶_ تسمه تایمینگ یا دندانه دار:
این تسمه به صورت دندانه دار است. تسمه تایمینگ بیشتر در موتور ماشین به منظور زمان‌بندی سوپاپ‌ها و نحوه سوخت و ساز موتور استفاده می‌گردد. به عبارتی وسیله ارتباطی میان میل لنگ و میل بادامک، تسمه تایمینگ میباشد.
کاربرد تسمه چیست؟
باتوجه به ابعاد، اندازه و انواع تسمه‌ها از این محصول کاربردی در اکثر صنایع نظیر کارخانه‌ها کوچک و بزرگ (فولاد، ذوب آهن، پتروشیمی و دیگر صنایع تبدیلی)، در تولید وسایل و تجهیزات ورزشی مثل تردمیل، در فروشگاه ها، فرودگاه ها، بیمارستان ها و … استفاده می‌شود. در معادن استخراج سنگ و زغال سنگ به خاطر حساسیت موضوع و ایمنی پرسنل موجود در معدن از تسمه‌های صنعتی استفاده شده است. یکی از بیشترین مصارف استفاده از تسمه صنعتی در صنایع خودروسازی میباشد. از این محصول برای چرخش اجزای موتوری وسایل نقلیه استفاده می‌گردد.
مزایای تسمه صنعتی
- عدم وابستگی محوری به شافت های هم تراز
- تسمه‌های صنعتی از ماشین‌آلات در برابر رطوبت و اضافه بار محافظت می کند.
- عایق مناسب برای هر گونه صدا و لرزش
- از بین بردن ارتعاشات بارهای ضربه ای
- دارای سرعت های قابل تنظیم و متغیر میباشد.
- قابلیت انتخاب سرعت برای انجام کارهای گوناگون
- نیاز به روغن کاری ندارد
- کارایی و راندمان بالا
- مقاومت بسیار بالا در برابر هم‌تراز نبودن
- در صورت زیاد بودن فاصله شافت ها بسیار ارزان و اقتصادی میباشد.
در بین تسمه های صنعتی یکی از مهم ترین انواع تسمه برای انتقال قدرت، تسمه تایم یا تایمینگ است. این نوع تسمه‌های صنعتی سرعت و دقت بسیار بالایی دارند که در دو جنس متفاوت لاستیکی با لایه میانی الیاف نخ و پلی‌اورتان با دو مدل لایه میانی سیم استیل و الیاف نخ در بازار وجود دارند. تسمه تایم صنعتی انواع مختلفی دارد که هر کدام سایزبندی متفاوتی دارند. به همین دلیل ما در این مقاله انواع تسمه تایم صنعتی و جدول سایز استاندارد تسمه‌های صنعتی را معرفی می‌کنیم.
انواع تسمه تایم صنعتی و ویژگی های آنها
همان طور که گفته شد تسمه تایمینگ در دو مدل لاستیکی و پلی اورتان تولید می‌گردد که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. تسمه تایم لاستیکی در برابر حرارت بسیار مقاوم بوده و انعطاف پذیری بیشتری نسبت به نوع پلی‌اورتان دارد. به همین علت در تجهیزات صنعتی بیشتر استفاده می‌شود. اما جنس پلی اورتان به علت مقاومت بالایی که در برابر روغن، اسید و سایش دارد برای صنایع مواد غذایی مناسب تر است.
تسمه تایم‌ها دارای دنده‌هایی بر روی سطح داخلی خود می‌باشند که به حد فاصل بین آنها گام می‌گویند. این دندانه‌‌ها به منظور عملکرد صحیح و دقیق تسمه طراحی شده‌اند. هر تسمه تایم دارای سایز استاندارد و معینی از دندانه و گام میباشد که بر اساس کارکرد هر دستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرند. در کل تسمه تایمینگ‌ها دارای کد‌هایی با اعداد و حروف انگلیسی هستند که مشخصات آن را نشان می‌دهند.